ശാസ്ത്രവും സാങ്കേതിക വിദ്യയുമുൾപ്പെടെ വിവിധ വൈജ്ഞാനിക മേഖലകളിൽ സംഭാവന നൽകിയതിന്റെ സമ്പന്നമായ ചരിത്രമാണ് ഇസ്ലാമിനുള്ളത്. ഇസ്‌ലാമിക ലോകത്ത് മാത്രമല്ല, വിശാലമായ ആഗോള സമൂഹത്തിലും ശാസ്ത്രീയവും സാങ്കേതികവുമായ അറിവിന്റെ പുരോഗതിക്ക് മുസ്‌ലിംകൾ സംഭാവനകൾ നൽകിയിട്ടുണ്ട്.

ശാസ്ത്രമാണ് മനുഷ്യന്റെ ഏറ്റവും സാർവത്രികമായ പ്രവർത്തനങ്ങളിൽ ഒന്ന്. എന്നാൽ ശാസ്ത്രീയ മുന്നേറ്റങ്ങൾ സുഗമമാക്കുന്നതിനുള്ള മാർഗങ്ങൾ എല്ലായ്പ്പോഴും സംസ്കാരം, രാഷ്ട്രീയം, സമ്പത്ത് എന്നിവയാൽ നിർണ്ണയിക്കപ്പെടുന്നതാണ്. മധ്യകാല യൂറോപ്പിലെ ഇരുണ്ട യുഗങ്ങളിൽ മുസ്‌ലിം ലോകത്ത് അവിശ്വസനീയമായ ശാസ്ത്ര മുന്നേറ്റങ്ങൾ ഉണ്ടായി എന്നതാണ് പടിഞ്ഞാറ് വ്യക്തമാകുന്നത്. ബാഗ്ദാദ്, കൈറോ, ഡമസ്കസ്, കോർഡോബ എന്നിവിടങ്ങളിലെ പ്രതിഭകൾ പുരാതന ഈജിപ്ത്, മെസൊപ്പൊട്ടേമിയ, പേർഷ്യ, ഗ്രീസ്, ഇന്ത്യ, ചൈന എന്നീ രാജ്യങ്ങളുടെ വൈജ്ഞാനിക കൃതികൾ ഏറ്റെടുത്തു. നാം “ആധുനിക” ശാസ്ത്രം എന്ന് വിളിക്കുന്നതിനെയാണ് മുസ്ലിംകൾ വികസിപ്പിച്ചെടുത്തത്. അൽജിബ്ര (ബീജഗണിതം), ട്രിഗ്നോമെട്രി (ത്രികോണമിതി), രസതന്ത്രം, വൈദ്യശാസ്ത്രം, ജ്യോതിശാസ്ത്രം, എഞ്ചിനീയറിംഗ്, കൃഷി എന്നീ പുതിയ ശാസ്ത്രശാഖകൾ ഉയർന്നുവന്നു. അറബി ഗ്രന്ഥങ്ങൾ ഗ്രീക്ക് ജ്ഞാനത്തിന്റെ അക്ഷരങ്ങളായി മാറി. യൂറോപ്പിന്റെ നവോത്ഥാനത്തിന്റെ ശാസ്ത്രീയ വിപ്ലവം രൂപപ്പെടുത്താൻ സഹായിച്ചത് മുസ്ലിംകളാണ്. മുസ്ലീം ലോകത്തെ മധ്യകാല ശാസ്ത്രജ്ഞർ വളരെ ഉജ്ജ്വലമായി ആവിഷ്കരിച്ച ശാസ്ത്രം സാർവത്രികമാണ്. അത് മനുഷ്യരാശിയുടെ പൊതു ഭാഷയായി പിന്നീട് മാറി.

ആദ്യകാല ഇസ്ലാമിക കാലഘട്ടത്തിലാണ് രസതന്ത്രത്തിന്റെ സൈദ്ധാന്തിക ചട്ടക്കൂടുകൾ സ്ഥാപിക്കപ്പെട്ടത്. ലോഹങ്ങളുടെ സൾഫർ-മെർക്കുറി സിദ്ധാന്തം, ടിയാനയുടെ സിർ അൽ-ഖലീഖ സിദ്ധാന്തം എന്നിവ ജാബിർ ഇബ്ൻ ഹയ്യാന്റെ (850-95) രചനകളിൽ നിന്നും കണ്ടെത്താവുന്നതാണ്. പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ട് വരെ ലോഹഘടനയുടെ സിദ്ധാന്തങ്ങളുടെ അടിസ്ഥാനം ഹയ്യാന്റെ തിയറികളായിരുന്നു. ഐസക് ന്യൂട്ടൺ വരെയുള്ള എല്ലാ പിൽക്കാല ആൽക്കെമിസ്റ്റുകളും അവരുടെ കലയുടെ അടിത്തറയായി കണ്ട എമറാൾഡ് ടാബ്‌ലെറ്റ് ആദ്യം കാണുന്നത് സിർ അൽ-ഖലീഖയിലും ജാബിറിന്റെ കൃതികളിലുമാണ്. പ്രായോഗിക രസതന്ത്രത്തിൽ ജാബിറിന്റെയും പേർഷ്യൻ ആൽക്കെമിസ്റ്റും ഫിസിഷ്യനുമായ അബൂബക്കർ അൽ-റാസിയുടെയും (865-925) കൃതികളിൽ രാസ പദാർത്ഥങ്ങളുടെ ആദ്യകാല വ്യവസ്ഥാപിതമായ വർഗ്ഗീകരണങ്ങൾ അടങ്ങിയതാണ്. ജൈവ പദാർത്ഥങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള അമോണിയം ക്ലോറൈഡിന്റെ (സാൽ അമോണിയാക്ക്) സമന്വയത്തെക്കുറിച്ച് ജാബിർ വിവരിക്കുന്നുണ്ട്. അബൂബക്കർ അൽ റാസി അമോണിയം ക്ലോറൈഡ്, വിട്രിയോൾ, മറ്റ് ലവണങ്ങൾ എന്നിവ ചൂടാക്കി പരീക്ഷിച്ചത് പീന്നീട് ശാസ്ത്രഞ്ജർ ധാതു ആസിഡുകൾ കണ്ടെത്തുന്നതിലേക്ക് നയിക്കുന്നു. പതിമൂന്നാം നൂറ്റാണ്ടിലെ സീഡോ ഗെബർ പോലുള്ള ആൽക്കെമിസ്റ്റുകളാണ് ഇതിലേക്ക് തിരിയുന്നത്.

ഇസ്‌ലാമിക ശാസ്‌ത്രത്തിൽ ജ്യോതിശാസ്ത്രം ഒരു പ്രധാന വിഷയമാണ്. നമസ്കാരത്തിനിടെ അഭിമുഖീകരിക്കേണ്ട ദിശയായ ഖിബ് ല നിർണ്ണയിക്കുന്നതിനെ ഈ ശാസ്ത്രത്തെ മുസ്ലിംകൾ ഉപയോഗപ്പെടുത്തി. ജ്യോതിഷം മനുഷ്യജീവിതത്തെ ബാധിക്കുന്ന സംഭവങ്ങൾ പ്രവചിക്കുകയും യുദ്ധത്തിന് പോകുകയോ നഗരം സ്ഥാപിക്കുകയോ പോലുള്ള പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് അനുയോജ്യമായ സമയങ്ങൾ തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നതിന് വേണ്ടിയും ഉപയോഗിച്ചിരുന്നു. അൽ-ബത്താനി (850–922) സൗരവർഷത്തിന്റെ ദൈർഘ്യം കൃത്യമായി നിർണ്ണയിച്ചു. ആകാശത്തിനു കുറുകെയുള്ള സൂര്യൻ, ചന്ദ്രൻ, ഗ്രഹങ്ങൾ എന്നിവയുടെ ചലനങ്ങൾ പ്രവചിക്കാൻ ജ്യോതിശാസ്ത്രജ്ഞർ ഉപയോഗിക്കുന്ന ടേബിൾസ് ഓഫ് ടോളിഡോയോ കണ്ടെത്തുന്നതിൽ അദ്ദേഹം പ്രധാന സംഭാവനകൾ നൽകി. കോപ്പർനിക്കസ് (1473-1543) പിന്നീട് അൽ-ബത്താനിയുടെ ചില ജ്യോതിശാസ്ത്ര പട്ടികകളാണ് ഉപയോഗിക്കുന്നത്.

അൽ-സർഖാലി (1028-1087) കൂടുതൽ കൃത്യമായ ഒരു ജ്യോതിശാസ്ത്രം വികസിപ്പിച്ചെടുത്തു. അതാണ് പിന്നീടുള്ള നൂറ്റാണ്ടുകളിൽ ഉപയോഗിച്ചത്. ടോളിഡോയിൽ അദ്ദേഹം ഒരു ജലഘടികാരം നിർമ്മിക്കുകയും സ്ഥിര ക്ഷത്രങ്ങളുമായി താരതമ്യപ്പെടുത്തുമ്പോൾ സൂര്യന്റെ ഭ്രമണപഥ സാവധാനം ചലിക്കുന്നതായി കണ്ടെത്തുകയും ചെയ്തു. അതിന്റെ ചലനത്തിന്റെ മാറ്റത്തിന്റെ തോത് സംബന്ധിച്ച് ഒരു നല്ല വിലയിരുത്തൽ അദ്ദേഹം നടത്തി. നാസിറുദ്ധീൻ അൽ-തുസി (1201-1274) ടോളമിയുടെ രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ടിലെ ആകാശ മാതൃകയ്ക്ക് ഒരു സുപ്രധാന പുനരവലോകനം നടത്തി ഭാവിയിലേക്കുള്ള പുതിയ വാതിലുകൾ തുറന്നു കൊടുത്ത ജ്യോതിഷ്യനാണ്.

പ്രകൃതി ലോകത്തെക്കുറിച്ചുള്ള പഠനം സസ്യങ്ങളുടെ വിശദമായ ഗവേഷണത്തിലേക്ക് നയിച്ചു. ഇസ്‌ലാമിക ലോകത്തുടനീളമുള്ള ഫാർമക്കോളജിയുടെ അഭൂതപൂർവമായ വളർച്ചയ്ക്ക് ഈ പ്രവർത്തനം ഉപകാരപ്പെട്ടു. അൽ-ദിനവാരി (815-896) തന്റെ ആറ് വാള്യങ്ങളുള്ള കിതാബുൽ നബാത്ത് (സസ്യങ്ങളുടെ പുസ്തകം) ഉപയോഗിച്ച് ഇസ്ലാമിക ലോകത്ത് സസ്യശാസ്ത്രത്തെ ജനകീയമാക്കി. മൂന്നും അഞ്ചും വാള്യങ്ങൾ മാത്രമേ നിലനിൽക്കുന്നുള്ളൂ. വാള്യം ആറിൽ സിൻ മുതൽ യാ വരെയുള്ള അക്ഷരങ്ങൾ ക്രമത്തിൽ 637 സസ്യങ്ങളെ ഗ്രന്ഥം വിവരിക്കുന്നു. അതിനാൽ പുസ്തകം മുഴുവനും ആയിരക്കണക്കിന് സസ്യങ്ങളെ ഉൾപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ടാവും എന്ന് കരുതപ്പെടുന്നു. ചെടികളുടെ വളർച്ചയുടെയും പൂക്കളുടെയും പഴങ്ങളുടെയും ഉൽപാദനത്തിന്റെയും ഘട്ടങ്ങൾ അൽ-ദിനവാരി വിവരിക്കുന്നുണ്ട്.

പതിമൂന്നാം നൂറ്റാണ്ടിലെ സക്കരിയ അൽ-ഖസ്‌വിനി (1203-1283) സമാഹരിച്ച എൻസൈക്ലോപീഡിയായ അജാഇബുൽ മഖ്‌ലൂക്കാത്ത് (സൃഷ്ടിയുടെ അത്ഭുതങ്ങൾ) മറ്റു നിരവധി വിഷയങ്ങൾക്കൊപ്പം റിയലിസ്റ്റിക് സസ്യശാസ്ത്രവും അതിശയകരമായ വിവരണങ്ങളും ഉൾക്കൊള്ളുന്നതാണ്. ഉദാഹരണത്തിന്, ഇലകളുടെ സ്ഥാനത്ത് അവയുടെ ചില്ലകളിൽ പക്ഷികളെ വളർത്തുന്ന മരങ്ങളെ അദ്ദേഹം വിവരിക്കുന്നു. എന്നാൽ വിദൂര ബ്രിട്ടീഷ് ദ്വീപുകളിൽ മാത്രമേ അവ കാണപ്പെടുകയുള്ളൂ. സസ്യങ്ങളുടെ ഉപയോഗവും കൃഷിയും പതിനൊന്നാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ടോളിഡോയിലെ മുഹമ്മദ് ബിൻ ഇബ്രാഹിം ഇബ്ന് ബസാൽ തന്റെ ദിവാനുൽ ഫിലാഹിലും (കാർഷിക കോടതി) ഇബ്നു അൽ-അവ്വാം അൽ-ഇഷ്ബിലി തന്റെ പന്ത്രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ടിലെ കിതാബുൽ ഫിലാഹിലും (കൃഷിയെക്കുറിച്ചുള്ള ഗ്രന്ഥം) രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. ഇബ്‌നു ബസാൽ ഇസ്ലാമിക ലോകത്തുടനീളം വ്യാപകമായി സഞ്ചരിച്ച് അറബ് കാർഷിക വിപ്ലവത്തിലേക്ക് നയിച്ച കാർഷിക ശാസ്ത്രത്തെക്കുറിച്ചുള്ള വിശദമായ അറിവുമായാണ് നാട്ടിലേക്ക് മടങ്ങുന്നത്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ പ്രായോഗികവും ചിട്ടയായതുമായ പുസ്തകം 180-ലധികം ചെടികളെക്കുറിച്ചും അവയെ എങ്ങനെ വ്യാപിക്കാമെന്നും പരിപാലിക്കാമെന്നും വിവരിക്കുന്നു. അത് ഇല-വേരു-പച്ചക്കറികൾ, ഔഷധസസ്യങ്ങൾ, സുഗന്ധവ്യഞ്ജനങ്ങൾ, മരങ്ങൾ എന്നിവയെയും വിവരിക്കുന്നു.

ബാഗ്ദാദിലെ ബാൽഖി സ്കൂൾ ഓഫ് കാർട്ടോഗ്രാഫിയുടെ സ്ഥാപകനായ അബു സൈദ് അൽ-ബൽഖി (850–934) സുവാർ അൽ-അഖാലിം (ഫിഗേഴ്സ് ഓഫ് ദി റീജിയൻസ്) എന്ന പേരിൽ ഒരു മേപ്പ് നിർമിച്ചു. അൽ-ബിറൂനി (973–1048) ഒരു പുതിയ രീതി ഉപയോഗിച്ച് ഭൂമിയുടെ വൃത്തപരിധി അളന്നു. നന്ദനയിലെ (ഇപ്പോൾ പാകിസ്ഥാനിൽ) ഒരു പർവതത്തിന്റെ ഉയരവും അദ്ദേഹം നിജപ്പെടുത്തി. അൽ-ഇദ്രിസി (1100–1166) സിസിലിയിലെ നോർമൻ രാജാവായ റോജറിനായി ലോകത്തിന്റെ ഒരു ഭൂപടം വരച്ചു. അക്കാലത്ത് അറിയപ്പെട്ടിരുന്ന ലോകമെമ്പാടുമുള്ള ആളുകൾ, കാലാവസ്ഥകൾ, വിഭവങ്ങൾ, വ്യവസായങ്ങൾ എന്നിവയെക്കുറിച്ചുള്ള ഭൂമിശാസ്ത്രപരമായ പഠനമായ ടാബുല റോജേരിയാന (റോജറിന്റെ പുസ്തകം) അദ്ദേഹം രചിച്ചതാണ്. ഒട്ടോമൻ അഡ്മിറൽ പിരി റഈസ് (1470-1553) 1513-ൽ പുതിയ ലോകത്തിന്റെയും പശ്ചിമാഫ്രിക്കയുടെയും ഒരു ഭൂപടം നിർമ്മിച്ചു. ഒട്ടോമൻ കാർട്ടോഗ്രാഫിയുടെ ഒരു പ്രധാന പാരമ്പര്യത്തിന്റെ ഭാഗമാണ് അദ്ദേഹം പ്രതിനിധാനം ചെയ്തത്.

അൽ ഖവാരസ്മി (8-9 നൂറ്റാണ്ടുകൾ) ഹിന്ദു-അറബിക് സംഖ്യാ സമ്പ്രദായം സ്വീകരിക്കുന്നതിലും അൽജിബ്രയുടെ വികാസത്തിലും പ്രധാന പങ്കുവഹിച്ചു. സമവാക്യങ്ങൾ ലളിതമാക്കുന്നതിനുള്ള രീതികൾ അവതരിപ്പിക്കുകയും യൂക്ലിഡിയൻ ജ്യാമിതിയില്ഡ തന്റെ ഇക്വാഷനുകൾ ഉപയോഗിക്കുകയും ചെയ്തു. അൾജിബ്രയെ സ്വതന്ത്രമായി ആദ്യം പരിഗണിച്ചതും ലീനിയർ, ക്വാഡറിക് ഇക്വാഷനകൾക്ക് ആദ്യമായി വ്യവസ്ഥാപിത പരിഹാരം അവതരിപ്പിച്ചതും അദ്ദേഹമാണ്. പാശ്ചാത്യ ലോകത്ത് അവിസെന്ന എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്ന ഇബ്നു സീന (980–1037) ഗണിതശാസ്ത്ര സാങ്കേതിക വിദ്യകൾക്ക് സംഭാവന നൽകിയിട്ടുണ്ട്. സാബിതു ബ്നു ഖുറ (835-901) ക്രമാതീതമായി മാറുന്ന ഒരു ചെസ്സ്‌ബോർഡ് പ്രശ്‌നത്തിനുള്ള ശാസ്ത്രീയമായിട്ടുള്ള പരിഹാരം കണക്കാക്കി. അൽ-ഫാറാബി (870-950) തന്റെ ജ്യാമിതീയ രൂപങ്ങളുടെ വിശദാംശങ്ങളിൽ Spiritual Crafts and Natural Secrets in the Details of Geometrical Figures എന്ന പുസ്തകത്തിൽ ഇസ്ലാമിക അലങ്കാര രൂപങ്ങളിൽ പ്രചാരത്തിലുള്ള ആവർത്തന രീതികളെ ജ്യാമിതീയമായി രീതിയിൽ വിവരിക്കാൻ ശ്രമിച്ചു. ഒരു കവിയായി പാശ്ചാത്യ രാജ്യങ്ങളിൽ അറിയപ്പെടുന്ന ഉമർ ഖയ്യാം (1048–1131) ഒരു വർഷത്തിന്റെ ദൈർഘ്യം 5 ദശാംശ സ്ഥാനങ്ങൾക്കുള്ളിൽ കണക്കാക്കി. 13 രൂപത്തിലുള്ള ക്യൂബിക് സമവാക്യങ്ങൾക്കും ജ്യാമിതീയ പരിഹാരങ്ങൾ കണ്ടെത്തുകയും ഇപ്പോഴും ഉപയോഗത്തിലുള്ള ചില ക്വാഡ്രാറ്റിക് സമവാക്യങ്ങൾ വികസിപ്പിച്ചെടുക്കുകയും ചെയ്തു. ജംഷിദ് അൽ-കാഷി (1380-1429) ട്രിഗ്നോമെട്രിയിലെ നിരവധി സിദ്ധാന്തങ്ങൾ നിലവിൽ കൊണ്ടുവന്നു. അദ്ദേഹം πയെ 17 സുപ്രധാന സംഖ്യകളിലേക്ക് കൃത്യമായി കണക്കാക്കി.

നല്ല ആരോഗ്യം സംരക്ഷിക്കാൻ അനുശാസിക്കുന്ന നബി ഹദീസുകളെ പിന്തുടർന്ന് മുസ്ലിം സമൂഹം വൈദ്യശാസ്ത്രത്തിൽ ശ്രദ്ധാലുവായിരുന്നു. അബൂബക്കർ അൽ-റാസി (865–925) വസൂരിയും അഞ്ചാംപനിയും തിരിച്ചറിഞ്ഞ ആദ്യ പണ്ഡിതനാണ്. ചൈനീസ്, ഇന്ത്യൻ, പേർഷ്യൻ, സിറിയക്, ഗ്രീക്ക് മെഡിസിൻ എന്നിവയുടെ 23 വാള്യങ്ങളുള്ള ഒരു സംഗ്രഹം അദ്ദേഹം എഴുതി. നാല് തലച്ചോറുകൾ ജീവിത പ്രക്രിയകളെ എങ്ങനെ നിയന്ത്രിക്കുന്നു എന്നതിന്റെ ക്ലാസിക്കൽ ഗ്രീക്ക് മെഡിക്കൽ സിദ്ധാന്തത്തെ റാസി ചോദ്യം ചെയ്തു. രക്തച്ചൊരിച്ചിൽ ചികിത്സ ഉൾപ്പെടെയുള്ള പല മേഖലകളിലും ക്ലോഡിയസ് ഗാലന്റെ പ്രവർത്തനത്തെ അദ്ദേഹം വിമർശിച്ചു. അബൂ ഖാസിം അൽ-സഹ്‌റാവി (936-1013) ഒരു ശസ്ത്രക്രിയാ വിദഗ്ധനായിരുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട വർക്കായ അൽ-തസ്‌രിഫ് പ്രശസ്തമാണ്. ഇത് പ്രധാനമായും മെഡിക്കൽ ലക്ഷണങ്ങൾ, ചികിത്സകൾ, ഫാർമക്കോളജി എന്നിവ ചർച്ച ചെയ്യുന്ന 30 വാള്യങ്ങളുള്ള വിവരമാണ്. ശാസ്ത്രക്രിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അവസാന വാള്യത്തിൽ, ശസ്ത്രക്രിയാ ഉപകരണങ്ങൾ, നടപടിക്രമങ്ങൾ എന്നിവ വിവരിക്കുന്നു. ഇബ്നു സീനയുടെ പ്രധാന വൈദ്യശാസ്ത്ര ഗ്രന്ഥമായ കിതാബു ഫി ത്വിബ് ലോക പ്രശസ്തമാണ്. ഇബ്‌നു അൽ-നഫീസ് (1213–1288) വൈദ്യശാസ്ത്രത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ശാമിലു ഫി ത്വിബ് ഇസ്ലാമിക ലോകത്ത് അവിസെന്നയുടെ പുസ്തകത്തെ മാറ്റിസ്ഥാപിക്കുന്നതായിരുന്നു. ഗാലനെക്കുറിച്ചും അവിസെന്നയുടെ കൃതികളെക്കുറിച്ചും അദ്ദേഹം വ്യാഖ്യാനങ്ങൾ എഴുതിയിട്ടുണ്ട്. 1924-ൽ കണ്ടെത്തിയ ഈ വ്യാഖ്യാനങ്ങളിലൊന്ന് ശ്വാസകോശത്തിലൂടെയുള്ള രക്തചംക്രമണത്തെ വിവരിക്കുന്നതാണ്.

സുവോളജിയിലെ അരിസ്റ്റോട്ടിലിന്റേത് ഉൾപ്പെടെയുള്ള പല ക്ലാസിക്കൽ കൃതികളും ഗ്രീക്കിൽ നിന്ന് സുരിയാനിയിലേക്കും പിന്നീട് അറബിയിലേക്കും പിന്നീട് ലാറ്റിനിലേക്കും വിവർത്തനം ചെയ്തതിന് ശേഷമാണ് മധ്യകാലഘട്ടത്തിലേക്ക് കൈമാറ്റം ചെയ്യപ്പെടുന്നത്. അരിസ്റ്റോട്ടിലിന്റെ സുവോളജി ഈ മേഖലയിൽ രണ്ടായിരം വർഷത്തോളം പ്രബലമായി തുടർന്നു. അരിസ്റ്റോട്ടിലിന്റെ ഹിസ്റ്ററി ഓഫ് അനിമൽസ്, ഓൺ ദി പാർട്സ് ഓഫ് ആനിമൽസ്, ജെനറേഷൻ ഓഫ് ആനിമൽസ് എന്നിവയുടെ ഒമ്പതാം നൂറ്റാണ്ടിലെ അറബി പരിഭാഷയാണ് യഹ്യ ബ്നു ബിക്രീത്തിന്റെ കിതാബുൽ ഹയവാൻ.

ചരിത്രത്തിലുടനീളം ശാസ്ത്രത്തിന്റെ വിവിധ മേഖലകളിൽ മുസ്‌ലിംകൾ ഗണ്യമായ സംഭാവനകൾ നൽകിയിട്ടുണ്ട്. എട്ടാം നൂറ്റാണ്ട് മുതൽ പതിമൂന്നാം നൂറ്റാണ്ട് വരെ നീണ്ടുനിന്ന ഇസ്ലാമിക സുവർണ്ണ കാലഘട്ടത്തിൽ, ഗണിതശാസ്ത്രം, ജ്യോതിശാസ്ത്രം, വൈദ്യശാസ്ത്രം, ഒപ്റ്റിക്സ് തുടങ്ങിയ മേഖലകളിൽ അറിവ് വളർത്തിയെടുക്കുന്നതിൽ ഇസ്ലാമിക ലോകത്തെ പണ്ഡിതന്മാർ നിർണായക പങ്ക് വഹിച്ചു. ഇസ്ലാമിന്റെ സംഭാവനകൾ പലപ്പോഴും വിവർത്തന ശ്രമങ്ങളിലൂടെയാണ് പ്രചരിപ്പിച്ചത്. ഇസ്ലാമിക പണ്ഡിതന്മാർ ഗ്രീക്ക്, ഇന്ത്യൻ, പേർഷ്യൻ ഗ്രന്ഥങ്ങൾ അറബിയിലേക്ക് വിവർത്തനം ചെയ്യുകയും സംസ്കാരങ്ങളിലും നാഗരികതകളിലും അറിവ് സംരക്ഷിക്കുകയും കൈമാറുകയും ചെയ്തു. ഈ നേട്ടങ്ങൾ ഇസ്ലാമിക ലോകത്തിന്റെ സമ്പന്നമായ ബൗദ്ധികവും ശാസ്ത്രീയവുമായ പൈതൃകത്തെ പ്രകടമാക്കുന്നതാണ്. അത് ആഗോളതലത്തിൽ ശാസ്ത്ര ചിന്തയുടെയും അറിവിന്റെയും വികാസത്തിൽ ശാശ്വതമായ സ്വാധീനം ചെലുത്തിയിട്ടുണ്ട്.

1. Norris, John (2006). “The Mineral Exhalation Theory of Metallogenesis in Pre-Modern Mineral Science”.
2. Newton the Alchemist: Science, Enigma, and the Quest for Nature’s Secret Fire. Princeton: Princeton University Press.
3. Karpenko, Vladimír; Norris, John A. (2002). “Vitriol in the History of Chemistry”
4. Turner, Howard R. (1997). Science in Medieval Islam: An Illustrated Introduction
5. Masood, Ehsan (2009). Science and Islam: A History. Icon Books.
6. Fahd, Toufic, Botany and agriculture
7. The Filaha Texts Project: The Arabic Books of Husbandry.
8. Edson, E.; Savage-Smith, Emilie (2004). Medieval Views of the Cosmos. Bodleian Library.
9. Pingree, David (March 1997). “BĪRŪNĪ, ABŪ RAYḤĀN iv. Geography”. Columbia University.
10. Toomer, Gerald (1990). “Al-Khwārizmī, Abu Jaʿfar Muḥammad ibn Mūsā”. New York: Charles Scribner’s Sons.
11. Al-Kadi, Ibrahim A. (1992). “The origins of cryptology: The Arab contributions”.
12. Broemeling, Lyle D. (1 November 2011). “An Account of Early Statistical Inference in Arab Cryptology”.

????കൂടുതൽ വായനക്ക്‌ ????????: https://chat.whatsapp.com/FZFMUBbfc8KHUgxeDQuqFU