വിദ്യാഭ്യാസം എന്നത് ഭാവിയിലേക്കുള്ള നിക്ഷേപവും വർത്തമാനത്തിലേക്കുള്ള സ്വത്തും ആണ്. പക്ഷേ വിദ്യാഭ്യാസത്തെ രാഷ്ട്രഭാവിക്കുള്ള നിക്ഷേപമായി കാണുന്നതിന് പകരം, ഭരണകൂടത്തിന്റെ സൈദ്ധാന്തിക അജണ്ട നടപ്പിലാക്കാനുള്ള ഒരു ഉപാധിയായി കാണുന്നതാണ് ആർ.എസ്.എസ് മുൻകൈയിൽ രൂപവത്കരിച്ച ദേശീയ വിദ്യാഭ്യാസ നയത്തിൻ്റെ കാതൽ. ഈ ദേശീയ വിദ്യാഭ്യാസ നയത്തിന്റെ (NEP 2020) ‘പതാകവാഹകൻ’ എന്ന് വിശേഷിപ്പിക്കാവുന്നതാണ് പി.എം. ശ്രീ (PM Schools for Rising India) പദ്ധതി. അതിന്റെ ഉള്ളറകളിൽ ഒളിപ്പിച്ച ഫെഡറൽ വിരുദ്ധ സ്വഭാവവും സൈദ്ധാന്തിക ഏകീകരണ ശ്രമങ്ങളും പരിശോധിക്കാതെ പദ്ധതിയെ കേന്ദ്ര ഫണ്ട് എന്നതിലേക്ക് ചുരുക്കി കാണുന്നത് വൻ അപകടമാണ് സൃഷ്ടിക്കുക.

പി.എം. ശ്രീ പദ്ധതി, ഉപരിതലത്തിൽ ‘മോഡൽ സ്‌കൂളുകൾ’ സൃഷ്ടിക്കുന്നതിനുള്ള ഒരു നിഷ്‌കളങ്കമായ സംരംഭമാണെന്ന് തോന്നാം, അത് സംസ്ഥാനങ്ങളുടെ വിദ്യാഭ്യാസപരമായ അധികാരത്തെ കവർന്നെടുക്കുന്നതിനും, വിദ്യാഭ്യാസത്തെ ഏകപക്ഷീയമായ ഒരു സാംസ്കാരിക-രാഷ്ട്രീയ വീക്ഷണത്തിലേക്ക് ചുരുക്കുന്നതിനുമുള്ള, തന്ത്രപരമായ കേന്ദ്രീകൃത നീക്കമാണ്.

എന്താണ് പി.എം. ശ്രീ പദ്ധതി?

രാജ്യത്തുടനീളമുള്ള 14,500-ൽ അധികം സ്‌കൂളുകളെ നവീകരിച്ച്, NEP 2020ന്റെ പൂർണ്ണമായ പ്രയോഗത്തിനായി ‘മോഡൽ സ്‌കൂളുകളാക്കി’ മാറ്റാനുള്ള കേന്ദ്രാവിഷ്‌കൃത പദ്ധതിയാണിത്. ആധുനിക അടിസ്ഥാന സൗകര്യങ്ങൾ (സ്മാർട്ട് ക്ലാസ് റൂമുകൾ, കമ്പ്യൂട്ടർ ലാബുകൾ, കായികാന്തരീക്ഷം) എന്നിവ രൂപപ്പെടുത്തുക, പരിവർത്തനപരമായ പഠനരീതി (Transformative Pedagogical Approach), അനുഭവപരമായ പഠനം, കളിപ്പാട്ടങ്ങളെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള പഠനം, കണ്ടുപിടിത്തം പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കൽ എന്നിവയാണ് ഇതിന്റെ പ്രധാന പ്രത്യേകതകളായി പറയപ്പെടുന്നത്.  പദ്ധതിയുടെ ചെലവ് കേന്ദ്രവും സംസ്ഥാനങ്ങളും 60:40 (വടക്ക് കിഴക്കൻ സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ 90:10) അനുപാതത്തിൽ വഹിക്കുന്നു.

ഈ പദ്ധതി, നിലവിലുള്ള സർവ്വ ശിക്ഷാ അഭിയാൻ (SSA), രാഷ്ട്രീയ മാധ്യമിക് ശിക്ഷാ അഭിയാൻ (RMSA) തുടങ്ങിയ കേന്ദ്രാവിഷ്‌കൃത പദ്ധതികളുടെ തനിപ്പകർപ്പാണ്. നിലവിലുള്ളതിനെ മെച്ചപ്പെടുത്തുന്നതിന് പകരം, പുതിയ ‘ബ്രാൻഡിംഗ്’ നൽകി രാഷ്ട്രീയ മുതലെടുപ്പിന് ശ്രമിക്കുക മാത്രമാണ് ഇവിടെ. ഇതിന്റെ പ്രധാന ശ്രദ്ധ ഭൗതികമായ മെച്ചപ്പെടുത്തലുകൾക്ക് മാത്രമാണ്, അല്ലാതെ അധ്യാപക പരിശീലനം, യോഗ്യത, നിയമനം തുടങ്ങിയ വിദ്യാഭ്യാസത്തിന്റെ ആത്മാവിനെ മെച്ചപ്പെടുത്തുന്നതിലല്ല.

എം.ഒ.യു വിലെ പ്രധാന വ്യവസ്ഥകൾ: ഫെഡറൽ അധികാരത്തിന്റെ അടിയറവ്

പി.എം. ശ്രീ പദ്ധതിയിൽ ചേരാൻ സംസ്ഥാനങ്ങൾ ഒപ്പിടേണ്ട ധാരണാപത്രം (MOU – Memorandum of Understanding ), സംസ്ഥാനങ്ങളുടെ വിദ്യാഭ്യാസപരമായ പരമാധികാരത്തിൽ കൈകടത്തുന്ന അപകടകരമായ വ്യവസ്ഥകൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്നു.

ദേശീയ വിദ്യാഭ്യാസ നയവും (NEP 2020) പി.എം. ശ്രീയും: ആശയപരമായ ഏകീകരണം

NEP 2020 ഒരു ‘ആശയ രൂപരേഖ’ ആണെങ്കിൽ, പി.എം. ശ്രീ പദ്ധതി അതിന്റെ ‘തന്ത്രപരമായ പ്രയോഗമാണ്’. രാജ്യത്തെ എല്ലാ സ്‌കൂളുകളിലും NEP യുടെ തത്വങ്ങൾ നടപ്പിലാക്കുന്നതിന് മുമ്പ്, കേന്ദ്രം തിരഞ്ഞെടുത്ത സ്‌കൂളുകളിൽ ഇത് പരീക്ഷിച്ച് വിജയിച്ചതായി കാണിക്കാൻ ശ്രമിക്കുന്നു. NEP 2020 രൂപകൽപ്പന ചെയ്ത രീതി സംസ്ഥാനങ്ങളുടെ ആശങ്കകൾ പരിഗണിച്ചിട്ടില്ല. വിദ്യാഭ്യാസത്തെ ഭരണഘടനയുടെ ‘സമവർത്തി പട്ടികയിൽ’ (Concurrent List) ഉൾപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്നതിനാൽ, സംസ്ഥാനങ്ങൾക്ക് പാഠ്യപദ്ധതിയിൽ കാര്യമായ പങ്കാളിത്തമുണ്ട്. എന്നാൽ, പി.എം. ശ്രീയിലൂടെ ചെറിയ സാമ്പത്തിക സഹായത്തിന്റെ മറവിൽ, NE യുടെ തത്വങ്ങൾ സംസ്ഥാനങ്ങളുടെ മേൽ അടിച്ചേൽപ്പിക്കാൻ കഴിയും.

NEP 2020 ‘ഭാരതീയ മൂല്യങ്ങളെ’ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള വിദ്യാഭ്യാസം, പ്രാദേശിക ഭാഷകളിലെ പഠനം എന്നിവക്ക് ഊന്നൽ നൽകുന്നു. ഇത് ആർ.എസ്.എസ് വംശീയ പ്രത്യയശാസ്ത്രം പാഠ്യപദ്ധതിയിലേക്ക് കടത്തിവിടാനുള്ള ‘മധുരമൂറിയ പൊതി’ ആയിട്ടാണ് മസ്സിലാക്കേണ്ടത്. പി.എം. ശ്രീ സ്‌കൂളുകൾ ഈ ആശയങ്ങളെ മുൻനിരയിൽ നടപ്പിലാക്കുന്നതിലൂടെ മതേതര, ബഹുസ്വര സംസ്കാരമുള്ള സംസ്ഥാനങ്ങളുടെ വിദ്യാഭ്യാസ അന്തരീക്ഷത്തെ കേന്ദ്രീകൃതമായി മാറ്റിയെഴുതാൻ ശ്രമിക്കുന്നു.

ഫെഡറലിസവും പി.എം. ശ്രീയും

വിദ്യാഭ്യാസത്തിന്റെ വിഷയത്തിൽ കേന്ദ്രവും സംസ്ഥാനങ്ങളും തുല്യപങ്കാളിത്തത്തോടെ പ്രവർത്തിക്കണം എന്ന സഹകരണ ഫെഡറലിസത്തിന്റെ തത്വത്തെ പി.എം. ശ്രീ പദ്ധതി ലംഘിക്കുന്നു. പദ്ധതിയുടെ 60:40 ധനസഹായ ഘടന, സാമ്പത്തികമായി പിന്നാക്കം നിൽക്കുന്ന സംസ്ഥാനങ്ങളെ, കേന്ദ്രത്തിന്റെ വ്യവസ്ഥകൾ അംഗീകരിക്കാൻ നിർബന്ധിതരാക്കുന്നു. സംസ്ഥാന സർക്കാരുകൾക്ക് സ്വന്തമായി വിദ്യാഭ്യാസ മോഡലുകൾ മെച്ചപ്പെടുത്താൻ സാധിക്കാതെ വരുമ്പോൾ, അവർ കേന്ദ്രത്തിന്റെ ‘പൊളിറ്റിക്കൽ ട്രാപ്പിൽ’ വീഴേണ്ടി വരും.

സ്‌കൂളുകൾ തിരഞ്ഞെടുക്കുന്ന പ്രക്രിയ മുതൽ ഫണ്ട് വിതരണം വരെയുള്ള കാര്യങ്ങളിൽ സംസ്ഥാനങ്ങളുടെ പങ്ക് വെറും ‘നടത്തിപ്പുകാർ’ എന്നതിലേക്ക് ചുരുങ്ങുന്നു. ഇത് സംസ്ഥാനങ്ങൾക്ക് തങ്ങളുടെ വിദ്യാഭ്യാസ മുൻഗണനകൾ, പ്രാദേശിക ആവശ്യകതകൾ, സാംസ്കാരിക പ്രത്യേകതകൾ എന്നിവയനുസരിച്ച് പദ്ധതികൾ ആസൂത്രണം ചെയ്യാനുള്ള സ്വാതന്ത്ര്യം ഇല്ലാതാക്കുന്നു. ഒരു സംസ്ഥാനത്ത് മികച്ച വിദ്യാഭ്യാസ രീതികളോ മോഡൽ സ്‌കൂളുകളോ ഉണ്ടെങ്കിൽ പോലും, പി.എം. ശ്രീ പദ്ധതിയുടെ ഭാഗമായ സ്‌കൂളുകൾക്ക് ലഭിക്കുന്ന കേന്ദ്രീകൃതമായ ‘പ്രീമിയം ബ്രാൻഡിംഗ്’ മറ്റ് മികച്ച സ്‌കൂളുകളെ നിഴലിലാക്കുന്നു. രാഷ്ട്രീയ ലക്ഷ്യങ്ങൾക്കായി കേന്ദ്രം തിരഞ്ഞെടുത്ത ഒരു പ്രത്യേക മോഡലിനെ ദേശീയ തലത്തിൽ ഉയർത്തിക്കാട്ടുന്നു.

പ്രതിരോധത്തിന്റെ രാഷ്ട്രീയം

തമിഴ്നാട്, ഡൽഹി (ആംആദ്മി ഭരണകാലത്ത്), പഞ്ചാബ്, പശ്ചിമ ബംഗാൾ, കേരളം എന്നിങ്ങനെ ചില സംസ്ഥാനങ്ങൾ പി.എം. ശ്രീ പദ്ധതിയിൽ ഒപ്പിടാൻ വിസമ്മതിക്കുകയോ, തങ്ങളുടെ ആശങ്കകൾ വ്യക്തമാക്കുകയോ ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. ഈ സംസ്ഥാനങ്ങൾ ഉന്നയിച്ച ന്യായം കേവലം സാമ്പത്തികമല്ല, മറിച്ച് പ്രാദേശികമായ സാംസ്കാരിക സ്വത്വം, ഭാഷാപരമായ അവകാശം, സംസ്ഥാനങ്ങളുടെ ഭരണഘടനാപരമായ ഉത്തരവാദിത്തം എന്നിവ സംരക്ഷിക്കാനുള്ള ശക്തമായ രാഷ്‌ട്രീയ പോരാട്ടമായാണ് ഉന്നയിച്ചത്. എന്നാൽ നിലവിൽ ഫണ്ട് സ്വീകരിക്കാമെന്ന രീതിയിൽ ഇടതു ഭരണമുള്ള ഏക സംസ്ഥാനമായ കേരളം മലക്കം മറിഞ്ഞത് സംഘ്പരിവാർ അജണ്ടയിലേക്കുള്ള എടുത്ത് ചാട്ടമായാണ് പൊതുവേ മനസ്സിലാക്കപ്പെടുന്നത്

പി.എം. ശ്രീ: ഒരു വംശീയ പദ്ധതിയുടെ മറ

ഈ പദ്ധതിക്ക് പിന്നിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്ന ആർ.എസ്.എസ്/സംഘ്പരിവാർ  പ്രത്യയശാസ്ത്രത്തിന്റെ നിഗൂഢമായ സ്വാധീനം പരിശോധിക്കേണ്ടതുണ്ട്. വിദ്യാഭ്യാസ സ്ഥാപനങ്ങളെ ഒരു പ്രത്യേക സാംസ്കാരിക, ചരിത്ര, ദേശീയ വീക്ഷണത്തിലേക്ക് കൊണ്ടുവരാനുള്ള തന്ത്രമാണിത്. പി.എം. ശ്രീ സ്‌കൂളുകളിൽ പഠിപ്പിക്കുന്ന ‘ഇന്ത്യൻ സാസ്കാരിക മൂല്യങ്ങൾ’ എന്നത് പലപ്പോഴും ഹിന്ദുത്വത്തിന്റെ ദേശീയ കാഴ്ചപ്പാടുകളോടും ചരിത്ര വ്യാഖ്യാനങ്ങളോടും ചേർന്ന് നിൽക്കുന്നതാണ്. ഇത്, ഇന്ത്യയുടെ ബഹുസ്വരതയെയും, ന്യൂനപക്ഷ സമുദായങ്ങളുടെ ചരിത്രപരവും സാംസ്കാരികവുമായ സംഭാവനകളെയും തമസ്കരിക്കുന്നു.

NEP 2020 ലെ ‘പാരമ്പര്യ മൂല്യങ്ങൾ’, ‘പ്രാചീന ഭാരതീയ ജ്ഞാനം’ തുടങ്ങിയ പ്രയോഗങ്ങൾ, ആധുനിക മതേതര വിദ്യാഭ്യാസത്തിന്റെ അടിത്തറയെ ദുർബലപ്പെടുത്താനുള്ള ശ്രമമാണ്. ഇത് ‘വിജ്ഞാനത്തിന്റെ ജനാധിപത്യവൽക്കരണത്തിന്’ പകരം ‘പ്രത്യയശാസ്ത്രപരമായ ഏകീകരണത്തിന്’ വഴിയൊരുക്കുന്നു. പി.എം. ശ്രീ സ്‌കൂളുകൾ, കേന്ദ്രത്തിന്റെ രാഷ്‌ട്രീയ-സാംസ്കാരിക നിലപാടുകൾക്ക് അനുസൃതമായ പുതിയ തലമുറയെ വാർത്തെടുക്കാനുള്ള ഒരു ‘സാംസ്കാരിക സൈനിക ശാലയായി’ മാറാൻ സാധ്യതയുണ്ട്. സെക്യുലർ ഭരണഘടനാ മൂല്യങ്ങളെ (തുല്യത, നീതി, മതേതരത്വം) തള്ളിമാറ്റി, ‘രാഷ്ട്രീയ ഏകത്വം’ എന്ന അജണ്ടയെ വിദ്യാഭ്യാസത്തിന്റെ കേന്ദ്ര ബിന്ദുവാക്കുന്നു.

പാഠ്യപദ്ധതി പരിഷ്‌ക്കരണത്തിൽ ചരിത്ര പുസ്തകങ്ങളിൽ വരുത്തിയ മാറ്റങ്ങൾ, മുഗൾ രാജാക്കന്മാരുടെ ഭാഗങ്ങൾ ഒഴിവാക്കിയത്, ഹിന്ദു ദേശീയതയ്ക്ക് ഊന്നൽ നൽകിയത് എന്നിവ ഈ ആശങ്കകൾക്ക് ആക്കം കൂട്ടുന്നു. പി.എം. ശ്രീ സ്‌കൂളുകൾ ഈ പരിഷ്കരിച്ച പാഠ്യപദ്ധതിയുടെ പ്രചാരകരായി മാറും. പി.എം. ശ്രീ പദ്ധതിയുടെ വിലയിരുത്തൽ സൂചിപ്പിക്കുന്നത്, ഇത് കേവലം ഒരു സാമ്പത്തികമോ വിദ്യാഭ്യാസപരമോ ആയ പദ്ധതി എന്നതിലുപരി, ഫെഡറൽ ഘടനയെ തകർക്കുന്നതിനും, വിദ്യാഭ്യാസത്തെ ഒരു പ്രത്യേക രാഷ്‌ട്രീയ-സാംസ്കാരിക വീക്ഷണത്തിലേക്ക് ഏകീകരിക്കുന്നതിനുമുള്ള ഒരു തന്ത്രപരമായ രാഷ്‌ട്രീയ നീക്കമാണ് എന്നാണ്.

വിദ്യാഭ്യാസം കുട്ടികളെ, ചോദ്യം ചെയ്യാനും, വിമർശനാത്മകമായി ചിന്തിക്കാനും, സ്വന്തം സമുദായത്തോടും രാജ്യത്തോടും ലോകത്തോടും പ്രതിബദ്ധതയുള്ള മതേതര പൗരന്മാരായി വളരാനും സഹായിക്കണം. അല്ലാതെ, ഒരു പ്രത്യേക രാഷ്‌ട്രീയ പ്രത്യയശാസ്ത്രത്തിന്റെ ‘വിശ്വസ്ത അനുയായികളെ’ സൃഷ്ടിക്കുന്നതാകരുത് എന്നതാണ് രാജ്യത്തെ ഭരണഘടനയുടെ താത്പര്യം. സംസ്ഥാന സർക്കാരുകൾക്ക് ലഭിക്കുന്ന ചെറിയ സാമ്പത്തിക സഹായത്തിന് വേണ്ടി, അവരുടെ വിദ്യാഭ്യാസപരമായ പരമാധികാരവും, രാജ്യത്തിന്റെ സെക്യുലർ, ഫെഡറൽ ഭരണഘടനാ മൂല്യങ്ങളും അടിയറവ് വെക്കരുത്. പി.എം. ശ്രീ പോലുള്ള കേന്ദ്രീകൃത പദ്ധതികൾക്കെതിരെ ശക്തമായ രാഷ്‌ട്രീയ പ്രതിരോധം ഉയർത്തുകയും, പ്രാദേശികവും മതേതരവുമായ വിദ്യാഭ്യാസ മാതൃകകളെ ശക്തിപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്യേണ്ടത് രാജ്യത്തിന്റെ ജനാധിപത്യ നിലനിൽപ്പിന് അനിവാര്യമാണ്. കേരളത്തിലെ ഇടതു സർക്കാരും രാജ്യത്തെ മറ്റെല്ലാ മതേതര നിലപാടുള്ള സംസ്ഥാന സർക്കാരുകളും ഇത് തിരിച്ചറിയുകയാണ് വേണ്ടത്.

Summary: The article critically examines India’s PM SHRI (PM Schools for Rising India) scheme as an ideological extension of the National Education Policy (NEP) 2020, arguing that it serves the RSS-BJP agenda rather than the nation’s educational future. While presented as a modernization initiative for schools, the scheme is portrayed as a centralizing tool that undermines state autonomy, weakens federal principles, and enforces ideological conformity through curriculum control, monitoring, and “outcome-based” funding. The PM SHRI program, the article contends, seeks to reshape education into a vehicle for Hindutva-inspired cultural nationalism, marginalizing India’s pluralist and secular traditions. By branding select schools as “model institutions,” it sidelines regional educational models and silences states’ constitutional role in curriculum design.